Πηγή: Καθημερινή
Hμερομηνία δημοσίευσης: 25-01-09
Σύμφωνα με χημικές αναλύσεις του Πανεπιστημίου Πατρών, ο Ασωπός «πότισε» με καρκινογόνες ουσίες τις γεωτρήσεις της πόλης
Της Λινας Γιανναρου
Γι’ αυτό το έγκλημα ποιος θα τιμωρηθεί; Ηταν το 1969 όταν μεσούσης της δικτατορίας υπογραφόταν άλλο ένα αμαρτωλό Προεδρικό Διάταγμα, με το οποίο ο ποταμός Ασωπός βαφτιζόταν αποδέκτης βιομηχανικών λυμάτων. Σαράντα χρόνια μετά -και δύο χρόνια αφότου αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο με το καρκινογόνο εξασθενές χρώμιο- απολύτως τίποτα δεν έχει γίνει για την αποκατάσταση της ανυπολόγιστης περιβαλλοντικής καταστροφής, ενώ δεκάδες χιλιάδες κάτοικοι της Αττικοβοιωτίας εξακολουθούν να πίνουν τοξινωμένο νερό, υποθηκεύοντας κάθε μέρα που περνάει ακόμα περισσότερο την υγεία τους. Ανάμεσά τους οι κάτοικοι της Θήβας!
«Ο Ασωπός είναι πια καθαρός» διατείνονται σε κάθε ευκαιρία οι αρμόδιοι (ΥΠΕΧΩΔΕ, 7/8/08). Αναλύσεις έγκριτων επιστημονικών φορέων ωστόσο αποκαλύπτουν ότι όχι μόνο η επιβάρυνση συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, αλλά και ότι ο υδροφόρος ορίζοντας εμφανίζει χειρότερη εικόνα από ποτέ! Κι αν στα Οινόφυτα, το Σχηματάρι και το Δήλεσι, το πρόβλημα της υδροδότησης επιλύθηκε μέσω της σύνδεσης με την ΕΥΔΑΠ, σε δεκάδες άλλους οικισμούς, αλλά ακόμα και στην πόλη της Θήβας, οι βρύσες τρέχουν μέχρι σήμερα νερό «εμπλουτισμένο» με καρκινογόνες ουσίες.
Την ώρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θεσπίσει το «μηδέν» ως ανώτατο όριο για την πρόσληψη εξασθενούς χρωμίου, χημικές αναλύσεις που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Πατρών (υπεύθυνος ο αναπληρωτής καθηγητής Υγιεινής Μιχάλης Λεοτσινίδης) στη Θήβα μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο (δειγματοληψία στις 3/12/08) κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Σχεδόν σε όλες τις γεωτρήσεις από τις οποίες υδροδοτείται η πόλη ανιχνεύεται εξασθενές χρώμιο, με τις μεγαλύτερες τιμές να καταγράφονται στη δεξαμενή Ελαιώνα (25 μg/l), στη δεξαμενή Νεοχωρακίου (21 μg/l), στη γεώτρηση Ελαιώνα (27 μg/l), στη γεώτρηση Νεοχωρακίου (21 μg/l), στη γεώτρηση Αγίας Φωτεινής (20 μg/l), στη γεώτρηση Αγίας Παρασκευής (21 μg/l), στη γεώτρηση Αγίας Τριάδας (22 μg/l).
Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα των αναλύσεων στο νερό που τρέχει από τις βρύσες της Θήβας. Οπως προκύπτει, εξασθενές χρώμιο ρέει στα ποτήρια μικρών παιδιών στο νηπιαγωγείο Φιλολάου (22 μg/l), αλλά και στο 4ο Γυμνάσιο Θήβας (8 μg/l), στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Βοιωτίας (17 μg/l), καθώς και στο Γηροκομείο Θήβας (11 μg/l). Σε παλαιότερη ανάλυση, τοξινωμένο είχε βρεθεί και το νερό στο νοσοκομείο Θήβας (21 μg/l)!
Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή της Δημοτικής Επιχείρησης Υδρευσης - Αποχέτευσης Θήβας κ. Βονιφάτιο Παπασεραφείμ, οι τιμές του εξασθενούς χρωμίου παραμένουν σχεδόν αμετάβλητες από τότε που εντοπίστηκε το πρόβλημα, το φθινόπωρο του 2007. «Εδώ και χρόνια κάνουμε ελέγχους κάθε μήνα και τα αποτελέσματα είναι πάντα σχεδόν τα ίδια», λέει στην «Κ». «Δεν είμαι ειδικός, όμως αυτό για μένα σημαίνει ότι κάποιος συνεχίζει να ρυπαίνει». Φυσικά, καθ’ όλο αυτό το διάστημα, οι κάτοικοι της Θήβας συνεχίζουν να πληρώνουν κανονικά τα τέλη ύδρευσης.
«Πράγματι, το πρόβλημα είναι έντονο», σημειώνει στην «Κ» ο δήμαρχος Θήβας κ. Νικόλαος Σβίγγος. «Οταν διαπιστώσαμε ότι το εξασθενές χρώμιο αντιστοιχεί στο 60% - 70% του ολικού χρωμίου, ανησυχήσαμε ιδιαίτερα (σ.σ. για το ολικό χρώμιο το όριο είναι τα 50 μg/l)». Γι’ αυτό η δημοτική αρχή ήδη ανέθεσε σε εργολάβο την κατασκευή διυλιστηρίου δυναμικότητας 5.000 κυβικών μέτρων την ημέρα, που θα καλύψει τις ανάγκες του καποδιστριακού δήμου. Ο προϋπολογισμός του έργου φθάνει τα 2,5 εκατ. ευρώ και η χρηματοδότησή του θα προέλθει από το πρόγραμμα «Θησέας» και το Γ΄ ΚΠΣ. Σύμφωνα με τον κ. Σβίγγο, έχει κατασκευαστεί το αντλιοστάσιο και ο αγωγός που θα μεταφέρει το νερό σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα, ενώ το διυλιστήριο αναμένεται να έχει τεθεί σε λειτουργία σε τρεις μήνες από σήμερα. Μέχρι σήμερα, η Θήβα υδροδοτείται από γεωτρήσεις, με την ΕΥΔΑΠ να «συμμετέχει» με περίπου 400.000 κ.μ. νερού ετησίως. Οι ανάγκες της πόλης ανέρχονται στα 2 εκατ. κ.μ. ετησίως.
Κατάλληλο το νερό
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιστήμονες που πραγματοποιούν τις αναλύσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το νερό είναι κατάλληλο προς πόσιν, καθώς ως γνωστόν δεν έχει θεσπιστεί όριο για το εξασθενές χρώμιο (η τιμή του ολικού χρωμίου είναι εντός των ορίων). «Αυτό δεν μας καθησυχάζει πάντως», αναφέρει στην «Κ» ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΘ κ. Σταμάτης Χαλβατζής. «Εχουμε εδώ και έναν χρόνο καταθέσει μηνυτήρια αναφορά στον εισαγγελέα Θηβών εναντίον των ρυπογόνων βιομηχανιών, αλλά δεν είχαμε καμία ενημέρωση για το τι έγινε από εκεί και πέρα». Ο ίδιος πάντως αποσυνδέει το πρόβλημα στο νερό της Θήβας με αυτό στα Οινόφυτα, μιλώντας για ξεχωριστές υδρολογικές λεκάνες. Σύμφωνα πάντως με μελέτη της ΕΤΒΑ (1996), οι δύο λεκάνες συνδέονται μέσω ρηγμάτων. Σε κάθε περίπτωση, η ύπαρξη εξασθενούς χρωμίου στον υδροφόρο ορίζοντα της Θήβας αποκαλύπτει -αν μη τι άλλο- ότι η πρακτική της απόρριψης ανεπεξέργαστων βιομηχανικών λυμάτων στο υπέδαφος είναι συνήθης και… εκτός Οινοφύτων.
Λίμνες αποβλήτων
Μπροστά σε ένα περίεργο -και άκρως δύσοσμο- θέαμα βρέθηκαν πρόσφατα κάτοικοι της Βοιωτίας. Στον δρόμο που οδηγεί από το Σχηματάρι στην Αυλίδα, είχαν κάνει την εμφάνισή τους δύο τεράστιες λίμνες, εμβαδού περίπου μισού στρέμματος η κάθε μία και βάθους σχεδόν 4 μέτρων. Δεν άργησαν να καταλάβουν περί τίνος επρόκειτο. Ηταν λίμνες αποβλήτων.
«Αυτή είναι η νέα μόδα στην περιοχή μας, τώρα που οι περισσότερες μπούκες (σ.σ. οι αγωγοί μέσω των οποίων χύνονταν τα βιομηχανικά απόβλητα στον Ασωπό - συνολικά έχουν αποκαλυφθεί 35) έχουν εντοπιστεί και ταυτοποιηθεί», λέει στην «Κ» ο χημικός μηχανικός και πρόεδρος του Ινστιτούτου Τοπικής Αειφόρου Ανάπτυξης και Πολιτισμού που δραστηριοποιείται στα Οινόφυτα, κ. Θανάσης Παντελόγλου. «Αφού τους έκοψαν την αυθαίρετη απόρριψη στον Ασωπό, κάνουν απευθείας απόθεση στον υδροφόρο ορίζοντα μέσα από γεωτρήσεις ή πηγάδια ή απλά χύνουν τα λύματα σε χωράφια ή χωματερές. Ετσι το πρόβλημα παραμένει έντονο όσο ποτέ». Οπως λέει, δεν είναι τυχαίο ότι μετρήσεις συνεχίζουν να «βγάζουν» εξασθενές χρώμιο σε διάφορες περιοχές της Αττικοβοιωτίας (σε γεωτρήσεις στα Βάγια της τάξης των 39 μg/l, στον υδροφόρο ορίζοντα του Ωρωπού της τάξης των 40 μg/l κ.λπ.). Στον δε Ασωπό αναλύσεις του Γεωπονικού Πανεπιστημίου κατέγραψαν συγκεντρώσεις της καρκινογόνου ουσίας από 70 έως και 148 μικρογραμμάρια ανά λίτρο.
Είναι αλήθεια. Δύο χρόνια αφότου οι κοπιώδεις προσπάθειες ομάδας πολιτών των Οινοφύτων (τις οποίες πυροδότησε η ανησυχητική αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου στην περιοχή) έφεραν στο προσκήνιο αυτό που αργότερα ονομάστηκε από επίσημα χείλη «το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα της χώρας», δηλαδή την εκτεταμένη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα Ανατολικής Αττικής και Βοιωτίας, η Πολιτεία εξαντλεί την ευαισθησία της μόνο σε δηλώσεις. Μπορεί οι έλεγχοι από το Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος να έχουν ενταθεί από τον Αύγουστο του 2007 έως σήμερα (στο διάστημα αυτό έχουν πραγματοποιηθεί 153 επισκέψεις των «Ράμπο Περιβάλλοντος», όπως μεταξύ σοβαρού και αστείου αποκαλούνται, και έχουν επιβληθεί πρόστιμα συνολικού ύψους 3,6 εκατ. ευρώ), όμως το πρόβλημα παραμένει οξύ. Οπως χαρακτηριστικά λέει στην «Κ» παράγοντας της περιοχής, «με τα πρόστιμα οι επιχειρήσεις δεν συμμορφώνονται - το να ρυπαίνουν συμφέρει περισσότερο».
Καταστροφή
«Εμείς τώρα παίρνουμε νερό από την Υλίκη, αλλά αν αύριο για κάποιο λόγο μου “κόψουν” αυτή τη σύνδεση τι θα γίνει;» λέει στην «Κ» ο δήμαρχος Οινοφύτων κ. Γιώργος Θεοδωρόπουλος. «Ο υδροφόρος ορίζοντας δεν έχει καμία βελτίωση. Η καταστροφή είναι εκεί. Πρέπει το ΥΠΕΧΩΔΕ να μας ενημερώσει για το πού βρίσκονται τα πράγματα όσον αφορά τους ελέγχους και την αποκατάσταση της ζημιάς. Δεν είπαμε ότι είναι “εθνικό ζήτημα”;»
Σύμφωνα με όλους, το κρισιμότερο ζήτημα είναι ο επανέλεγχος των βιομηχανιών που «συνελήφθησαν» να ρυπαίνουν. Ποιος όμως θα τον κάνει; Οπως καταγγέλλει μέσω της «Κ» ο αντινομάρχης Βοιωτίας κ. Δημήτρης Αγγέλου, το αρμόδιο τμήμα της νομαρχίας εξακολουθεί να έχει μόλις δύο υπαλλήλους! «Τα τελευταία χρόνια, έχουμε κάνει συνολικά έξι αιτήσεις προς το υπουργείο (σ.σ. ΥΠΕΧΩΔΕ) να μας εγκρίνει τη στελέχωση του τμήματος με έξι ακόμα περιβαλλοντολόγους και χημικούς μηχανικούς, αλλά όλες έχουν απορριφθεί. Προσέξτε: δεν ζητάμε να επιβαρύνουμε τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά να προσλάβουμε εμείς τους υπαλλήλους και να τους πληρώνουμε με δικούς μας πόρους. Οι προσλήψεις όμως δεν εγκρίνονται. Λυπάμαι που το λέω, όμως αυτό δεν μπορεί παρά να μας βάζει σε σκέψεις. Μήπως κάποιοι θέλουν να μη γίνονται έλεγχοι στις βιομηχανίες; Δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος ότι θα αντιμετωπιστεί αυτό το σοβαρό ζήτημα, αφού δεν γίνονται ούτε και τα αυτονόητα», καταλήγει ο κ. Αγγέλου.
Εντύπωση προκαλεί επίσης το γεγονός ότι τον περασμένο Νοέμβριο το ΥΠΕΧΩΔΕ εξέδωσε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη στελέχωση της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος με την πρόσληψη 32 ατόμων. Μολονότι έως τώρα η πλήρωση των θέσεων της ΕΥΕΠ γινόταν μέσω ΑΣΕΠ, η συγκεκριμένη πρόσκληση ορίζει ότι οι προσλήψεις θα γίνουν από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ. Επιπλέον, όπως τονίζει σε ερώτησή του ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Σπ. Κουβέλης, στην προκήρυξη ορίζεται ότι η σύμβαση εργασίας θα είναι διάρκειας ενός έτους με δυνατότητα ανανέωσης ύστερα από έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή Περιβάλλοντος της ΕΥΕΠ. «Οπως φάνηκε ξεκάθαρα και στην πρόσφατη περίπτωση σχετικά με τον Ασωπό, μια τέτοια πρόβλεψη θέτει τους μελλοντικούς επιθεωρητές υπό τον κίνδυνο της χειραγώγησης και κατεύθυνσης από τον εκάστοτε πολιτικό προϊστάμενο», καταλήγει ο κ. Κουβέλης.
Τοξική και καρκινογόνος ουσία το εξασθενές χρώμιο
Το χρώμιο (Cr) είναι ένα φυσικά σχηματιζόμενο μέταλλο, άοσμο, σκληρό, με χρώμα γκρι του ασταλιού, το οποίο εμφανίζει διάφορους βαθμούς οξείδωσης. Το εξασθενές χρώμιο Cr(VI) είναι η δεύτερη πιο σταθερή μορφή του χρωμίου. Συναντάται πολύ σπάνια στη Φύση και είναι κυρίως αποτέλεσμα κάποιας ανθρωπογενούς δραστηριότητας και συνήθως της επεξεργασίας μετάλλου.
Οπως εξηγεί στην «Κ» ο κ. Μιχάλης Χάλαρης, χημικός και πρώην πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Χημικών, η οποία είχε συντάξει ειδική έκθεση για το εξασθενές χρώμιο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κατατάξει την ουσία στις τοξικές και καρκινογόνους. Η εισαγωγή στον οργανισμό μεγάλων ποσοτήτων εξασθενούς χρωμίου μέσω των μολυσμένων τροφών ή του πόσιμου νερού είναι δυνατόν να προκαλέσει στομαχικές διαταρχές και έλκη, σπασμούς, καταστροφή των νεφρών και του ήπατος, ακόμα και θάνατο. Ωστόσο, μολονότι το εξασθενές χρώμιο είναι πιο τοξικό και επικίνδυνο από το τρισθενές, δεν προβλέπεται από την ευρωπαϊκή και την εθνική νομοθεσία ειδικό όριο για την ουσία. Αντίθετα, προβλέπεται μόνον όριο επικινδυνότητας στο πόσιμο νερό για το ολικό χρώμιο (50 μg/l). «Η τάση στην παγκόσμια κοινότητα, πάντως, είναι να εισαχθούν όρια για το εξασθενές χρώμιο», τονίζει ο κ. Χάλαρης.
«Από τα αποτελέσματα των εκθέσεων δοκιμών που ήρθαν εις γνώσιν μου από την ευρύτερη περιοχή της λεκάνης του Ασωπού προκύπτει ότι υπάρχει γενικότερο πρόβλημα ποιότητος του νερού και η παρουσία επιβλαβών για τους ανθρώπους χημικών παραμέτρων δεν περιορίζεται στην παρουσία εξασθενούς χρωμίου», σημειώνει ο κ. Χάλαρης. «Είναι απολύτως απαραίτητη η παρακολούθηση της κατάσταση στο πόσιμο νερό μέσω αναλύσεων».
